Politicoloog, sociaal wetenschapper en hoogleraar aan de Harvard university

Ontdek inzichten over samenleven.

Er zijn aanwijzingen dat, ondanks de individualisering, nieuwe vormen van gemeenschapsvorming ontstaan, vooral via sociale media en online platforms. Deze kunnen zowel positieve als negatieve effecten hebben op sociale cohesie. Daarnaast is er een groeiende erkenning dat het bevorderen van dialoog en inclusie cruciaal is voor het versterken van sociale cohesie, vooral in diverse samenlevingen. Dit kan helpen om de kloof tussen verschillende groepen te overbruggen.

Maar, veel van de verbindingen die mensen tegenwoordig maken vinden vaak plaats binnen homogene groepen. Dit kan inderdaad leiden tot een gebrek aan inclusiviteit en een gevoel van isolatie binnen de bredere samenleving. Laten we dit verder verkennen: Platforms zoals Facebook en Instagram kunnen verbin-dingen bevorderen, maar ze creëren vaak echo chambers waar mensen alleen in contact komen met gelijkgestemden. Met gevolg dat een vertekend wereldbeeld ontstaat met een gebrek aan begrip voor andere perspectieven. De huidige woon- en leefgroepen bieden weliswaar een gevoel van gemeenschap, maar ze zijn vaak gebaseerd op gedeelde interesses of achtergronden, wat de diversiteit zeker niet ten goede komt. Een groot gevaar ontstaat wanneer mensen zich alleen omringen met gelijkgestemden. Dit kan leiden tot sociale fragmentatie, wat betekent dat er minder interactie en samenwerking is tussen verschillende groepen, wat de sociale cohesie onder druk zet. Bovendien zien we steeds meer dat onze samenleving niet in staat is om verschillende groepen samen te brengen, een gemeenschappelijk doel of waarden moeilijk te definiëren zijn. Dit kan an weer leiden tot wantrouwen en conflicten. Van alle kanten horen we vanuit de samenleving over de noodzaak van inclusiviteit. Het is inderdaad cruciaal om ruimtes te creëren waar mensen met verschillende achtergronden en perspectieven elkaar kunnen ontmoeten en in gesprek kunnen gaan, dat bevordert begrip en respect. Het is inderdaad essentieel dat we ons bewust blijven van de uitdagingen die voortkomen uit het leven in homogene groepen en dat we actief werken aan het bevorderen van inclusiviteit. Alleen dan kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen zich verbonden voelt en kan bijdragen aan een gemeenschappelijk doel.

Mislukte integratie

Voor veel mensen met een migratieachtergrond is integratie goed gelukt. Ze hebben zich aangepast aan de Nederlandse samenleving, leerden de taal en nemen deel aan het sociale en economische leven. Hierbij lijkt het te gaan om de groep geschoolden. Deze groep telt o.a. een substantieel aantal wetenschappers, politici en hoogleraren. opmerkelijk is wel dat veel jonge meisjes met een migratieachtergrond studeren op onze universiteiten

Echter, voor bepaalde groepen, vooral in de lagere sociale klassen, blijven de waarden en normen van hun herkomstland zeer sterk aanwezig. Dit kan leiden tot een gevoel van vervreemding van de bredere samenleving.

Mislukte integratie en segregatie zijn belangrijke onderwerpen die vaak met elkaar verweven zijn, vooral in de context van sociale cohesie. Het verwijst naar situaties waarin individuen of groepen, er niet in slagen om zich aan te passen aan de dominante cultuur of samenleving. Dat gebeurt in de eerste plaats door culturele barrières: verschillen in waarden, normen en gewoon-ten die het moeilijk maken voor nieuwkomers om zich aan te passen. Maar ook door gebrek aan toegang tot werkgelegenheid, ongekleurd onderwijs en andere middelen. Bovendien is het feit dat de nieuwkomer, vooral uit niet-westerse culturen, zich blijven vastklampen aan hun herkomstland waardoor ze blijven hangen in eenzijdige netwerken. Dat is een vorm van sociale isolatie, een gebrek aan brede sociale netwerken die blijvend leiden tot isolatie en een gevoel van vervreemding.
Segregatie is daardoor onvermijdelijk. Scheiding van bevolkingsgroepen op basis van ras, etniciteit, of sociale klasse is fnuikend voor een samenleving en kan zowel op sociale als op institutionele niveaus plaatsvinden, zoals in het onderwijs of de woningmarkt. Maar segregatie in scholen kan eveneens leiden tot ongelijke onderwijskansen en een lagere kwaliteit van onderwijs voor bepaalde groepen. Als mensen in buurten wonen die homogeen zijn qua etniciteit of sociale klasse, beperkt het de sociale interactie tussen verschillende groepen drastisch. Segregatie in het onderwijs leidt doorgaans tot lagere prestaties en minder kansen voor leerlingen uit gesegregeerde gemeenschappen. Nederlandse kwalificeert vrijheid van onderwijs als een groot goed en de wet staat toe dat elke richting of geloof zijn eigen scholen mag stichten. Dat was geen enkel probleem toen we slechts westerse geloofs uitingen kenden, zoals katholieken, protestanten en humanisten. Maar met de komst van de niet-westerse godsdiensten ontstond een probleem. Vaak hebben we dan te maken met theocratische culturen, waar de wetgeving ook geloofsgebonden is, in tegenstelling met de westerse godsdien-sten waarin het een persoonlijke overtuiging is en daarnaast Staat en Kerk gescheiden zijn. Een geloofsgebonden cultuur, zoals de Islam, hanteert gewoonlijk een islamitische wetgeving (Sharia) die in strijd is met onze vrije westerse samenleving. Geloofsgerelateerde scholen, een onom-streden gedachtegoed in onze samenleving, en zondagse Koranscholen zorgen helaas voor een eenzijdige ontwikkeling.
Het beeld is inmiddels ontstaan dat mensen in gettoachtige migrantenwij-ken hun anders-zijn cultiveren en hun sociale controle daar ook op laat toezien. Soms horen we ook over eerwraak, genitale verminking van honder-den meisjes en het uithuwelijken van meisjes op jonge leeftijd aan mannen in hun herkomstland. Al met al wijst zoiets op het bestaan van een parallelle samenleving. Een samenleving met geheel ander normen, waarden en uit-ganspunten die een brede sociale cohesie onmogelijk maakt.
Segregatie kan leiden tot een gebrek aan begrip en empathie tussen ver-schillende groepen, wat vooroordelen en stereotypering versterkt, de sociale ongelijkheid verergert en de sociale cohesie verder ondermijnt.
EmpathieDownloaden